BOŞANMANIN TANINMASI VE TENFİZİ DAVASI
Tanıma ve tenfiz davası, yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerlilik kazanmasını sağlamak amacıyla açılan dava türüdür. Yabancı mahkemece verilen her türlü dava türünün Türkiye’de geçerlilik kazanması için tanıma ve tenfiz davasına konu edilmesi gerekmekte olup makalemizin konusunu boşanma kararının tanınması ve tenfizi oluşturmaktadır.
Tanıma Davası, yabancı ülkenin taraflar hakkında vermiş olduğu kararın ülkemizde kesin hüküm olarak kabul edilmesini sağlamaya yönelik olarak açılan davadır. Tanıma davası, mahkeme kararının kabulünü sağlar, ülkemizde kesin hüküm ihtiva etmesine hizmet eder.
Tenfiz Davası, yabancı mahkemece verilen hükmün ülkemizde icrasını sağlamaya yönelik olarak açılması gerekli dava türüdür. Boşanma davasının fer’i niteliğinde olan nafaka, tazminat, velayet vb. sonuçlarının Türkiye’de icra edilmesi için tenfiz davası ile sağlanmaktadır.
Tanıma ve tenfize ilişkin şartlar MÖHUK’un 50. maddesinde düzenlenmiştir. Ülkemizde tanınma ve tenfiz davası açılması için, yabancı mahkemece verilmiş ve kesinleşmiş bir boşanma kararının olması gerekmektedir. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usule İlişkin Kanun’un 54. maddesi; 1) Yetkili mahkeme tenfize ilişkin kararını aşağıdaki şartlar dahilinde verir:
a)Türkiye Cumhuriyeti ile ilamın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilamların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiili uygulamanın bulunması,
b)İlamın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmiş olması şartıyla ilamın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunması halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması,
c)Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması,
ç)O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Tenfiz şartlarına bakıldığında, devletler arasında karşılıklılık ilişkisinin bulunması ve verilen kararın Türk Mahkemeleri’nin yetkisine giren bir konu olmaması gerekmektedir. Örneğin, gayrimenkulun aynına ilişkin kararlar, vesayete ilişkin kararların tenfizi mümkün değildir. Aynı zamanda, yabancı mahkeme tarafından verilen ilamın kamu düzenine aykırı olmaması gerekmektedir.
BOŞANMANIN TANINMASI VE TENFİZİNDE GÖREVLİ MAHKEME
Boşanma kararının Türkiye’de tanınmasını isteyen taraflardan birinin açacak olduğu tanıma ve tenfiz davasında görevli mahkeme, Aile Mahkemesi’dir.
BOŞANMANIN TANINMASI VE TENFİZİ DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME
Yabancı mahkeme tarafından verilmiş olan boşanma kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi amacıyla açılacak davada yetkili mahkeme, davalının ikâmetgahının bulunduğu yerdeki mahkeme olup, davalının yerleşim yerinin bulunmaması halinde Ankara, İstanbul ve İzmir Mahkemeleri’nde dava açılmaktadır.
BOŞANMANIN TANINMASI VE TENFİZİ DAVASINDA GEREKLİ EVRAKLAR
Tarafların yurt dışında boşandığına dair mahkeme kararı, mahkeme kararının kesinleşme şerhi, konsolosluktan karara ilişkin alınmış apostil şerhi, boşanma kararının noter veya konsolosluk onaylı tercümesi boşanma kararının tanınması ve tenfizi davası açarken gerekli evraklardır.
